همه پروبیوتیک‌ها مفید نیستند

در حالی که سویه دیگر به لطف یک آنتی‌بیوتیک طبیعی قوی و یک متحد غیرمنتظره از خود روده، به توقف آن کمک می‌کند.

پروبیوتیک‌ها، مجموعه‌ای از باکتری‌های خوب در یک کپسول یا پاستیل، معمولا برای پر کردن میکروبیوم روده پس از یک دوره درمان آنتی‌بیوتیکی استفاده می‌شوند که طی آن باکتری‌های خوب و بد به طور یکسان از بین می‌رود. اما با توجه به طیف وسیعی از مکمل‌های پروبیوتیک موجود، آیا همه آنها اثرات مشابهی دارند؟

یک مطالعه جدید توسط محققان دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی (NC State) اثرات دو سویه رایج پروبیوتیک یعنی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس و لاکتوباسیلوس گاسری، را بر روی موش‌هایی که آنتی‌بیوتیک دریافت کرده و سپس در معرض باکتری مسئول ایجاد اسهال مرتبط با آنتی‌بیوتیک، قرار گرفته‌اند، بررسی کرده است.

کیسی تریوت (Casey Theriot)، استاد بیماری‌های عفونی در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی و نویسنده‌ی همکار این مطالعه، می‌گوید: مقاومت در برابر کلونیزاسیون یا توانایی جلوگیری از کلونیزاسیون که به معنای رشد و تکثیر عوامل بیماری‌زا است، تابعی از میکروبیوتای سالم است. این مطالعه به بررسی مدت زمان بازگشت مقاومت در برابر کلونیزاسیون پس از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و تاثیر دو سویه از رایج‌ترین گونه‌های پروبیوتیک لاکتوباسیلوس بر این بازگشت پرداخت.

محققان می‌خواستند ببینند که آیا این دو سویه پروبیوتیک به بهبود روده کمک می‌کنند یا به آن آسیب می‌رسانند و آیا می‌توانند از عفونت جلوگیری کنند. موش‌هایی که با یک آنتی‌بیوتیک وسیع‌الطیف درمان شده بودند، به سه گروه تقسیم شدند. یک گروه اسیدوفیلوس مصرف کردند، یک گروه گاسری و گروه سوم به عنوان گروه کنترل عمل کردند و هیچ سویه‌ی پروبیوتیکی دریافت نکردند.

به هر گروه به مدت چهار هفته، هفتگی باکتری کلستریدیوم دیفیسیل C. difficile تجویز شد و میکروبیوتای آنها برای اندازه‌گیری بار باکتریایی و مقاومت کلستریدیوم دیفیسیل بررسی شد.

موش‌هایی که اسیدوفیلوس دریافت کردند، سطح بالاتری از باکتری بی‌هوازی کلستریدیوم دیفیسیل نشان دادند و سموم باکتریایی بیشتر و بهبود کندتر در مقاومت روده داشتند. از سوی دیگر، موش‌هایی که سویه گاسری را دریافت کردند، سطح کلستریدیوم دیفیسیل کمتری داشتند و این به بازیابی سریع‌تر دفاع طبیعی روده کمک کرد.

این پروبیوتیک، نوعی آنتی‌بیوتیک طبیعی قوی تولید شده توسط باکتری‌ها، تولید کرد که مستقیما باکتری کلستریدیوم دیفیسیل را مهار می‌کرد. جالب اینجاست که حتی پس از اینکه گاسری دیگر در روده موش‌ها قابل تشخیص نبود، اثرات مثبت آن همچنان ادامه داشت.

علاوه بر این، این سویه با شکوفایی در یک خانواده باکتریایی روده بالقوه مفید به نام موری‌باکولاسیه (Muribaculaceae)، همزمان شد و این احتمال را افزایش داد که شرایط مطلوب برای رشد آنها را فراهم کرده است. به نظر می‌رسد موری‌باکولاسیه به طور غیرمستقیم به مقاومت در برابر کلستریدیوم دیفیسیل کمک می‌کند.

استاد برجسته‌ی تحقیقات پروبیوتیک در دپارتمان علوم غذایی، فرآوری زیستی و تغذیه‌ دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی و نویسنده‌ دیگر این مقاله می‌گوید: ما همیشه می‌دانستیم که درک تاثیر سویه‌های پروبیوتیک بر روی گونه‌های خاص مهم است. بسته به شرایط و ترکیب میکروبیوم فرد، بیماری و سویه‌ی پروبیوتیک، اثرات و نتایج متفاوتی خواهید داشت.

نکته جالب این است که این مطالعه نشان می‌دهد که این موضوع پیچیده‌تر از آن چیزی است که مردم فکر می‌کنند، زیرا پروبیوتیک‌ها می‌توانند اثرات گذرا یا غیرمستقیم بر میکروبیوم داشته باشند. گاسری از عفونت جلوگیری نمی‌کند، بلکه به طور گذرا باعث بهبود میکروبیوم از طریق موری‌باکولاسیه می‌شود که متعاقبا می‌تواند مقاومت ایجاد کند.

پروبیوتیک چیست؟

محدودیت‌هایی در این مطالعه وجود دارد. این مطالعه روی موش‌ها انجام شده است که اگرچه آموزنده است، اما ممکن است به این معنی باشد که نتایج آن مستقیما در مورد انسان صدق نمی‌کند. همچنین، فقط از یک دوز پروبیوتیک استفاده شده است، در حالی که استفاده در دنیای واقعی اغلب شامل دوزهای مکرر یا طولانی مدت است. و نتایج ممکن است به سایر گونه‌های همان گونه تعمیم داده نشود.

این مطالعه همچنین موش‌ها را به مدت چهار هفته پیگیری کرد، بنابراین اثرات طولانی مدت، از جمله پایداری میکروبیوم و خطر عفونت مجدد، ناشناخته مانده است. و برخی از تغییرات میکروبی، مانند شکوفایی در خانواده موری‌باکولاسیه، می‌تواند به طور تصادفی رخ داده باشد و نه به عنوان نتیجه مستقیم عملکرد پروبیوتیک.

با این وجود، یافته‌های این مطالعه، این فرض کلی را که پروبیوتیک‌ها همیشه پس از آنتی‌بیوتیک‌ها مفید هستند، به چالش می‌کشد. برای گسترش دانش ما در مورد اثرات پروبیوتیک‌ها بر میکروبیوم روده، تحقیقات بیشتری لازم است.