سینما در چهارمحال و بختیاری کار ندارد

پیام رسان روز – گروه استان‌ها: سیدمحمد طاهریان قهفرخی، هنرمند پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون کشور و استان، متولد ششم فروردین‌ماه ۱۳۴۴ در شهر فرخشهر از توابع استان چهارمحال و بختیاری است که از کودکی و نوجوانی با بازیگری در تعزیه وارد دنیای هنر شده است و حدود چهار دهه در این عرصه فعالیت‌های مستمر و پربار دارد. این نویسنده، بازیگر و کارگردان تئاتر، تلویزیون، رادیو و خاصه سینما در آثار فراوانی حضور داشته و چند اثر سینمایی را نیز کارگردانی کرده است. طاهریان در آثار سینمایی همچون فیلم‌های «یاردا»، «نشانه» و «افسانه ماه تی تی» به عنوان بازیگر حضور داشته است. این هنرمند توانمند استان همچنین در نمایش‌های رادیویی همکاری داشته و به ایفای نقش می‌پردازد.

سیدمحمد طاهریان در هنر تعزیه و تئاتر نیز فعالیت پررنگی دارد و در هنر تعزیه استان یکی از هنرمندان پیشرو و فعال به‌شمار می‌رود که هر ساله در دومین روز ماه محرم حرکت کاروان نمادین دشت کربلا را با حضور بیش از ۸۰۰ بازیگر و هنرور اجرا می‌کند. طاهریان هم‌اکنون مشغول ساخت فیلمی با موضوع آب است و در فیلم «شیرعلی مردون» نیز که این روزها مراحل فیلمبرداری را طی می‌کند، به عنوان بازیگر حضور دارد.

۲۰ شهریور، روز سینما بهانه‌ای شد تا در گفتگو با این سینماگر استان چهارمحال و بختیاری ضمن آشنایی بیشتر با آثارش در خصوص وضعیت هنر هفتم در این استان جویا شویم.

* لطفاً کمی بیشتر خودتان را معرفی کنید.

بنده از اوان کودکی پی به علاقه‌ام به هنر فیلم و بازیگری بردم و در مدرسه امام خمینی (ره) فعلی شهر فرخشهر در عرصه نمایش و تئاتر فعالیت می‌کردم، همچنین در بخش کودک‌خوانی تعزیه‌ها در محرم و صفر حضور فعال داشتم. در آن دوران علاقه وافری به بازیگری داشتم اما امکانات و شرایط مهیا نبود که بتوانم بازیگری کنم. در این عرصه مرحوم مادرم مشوق اصلی‌ام بود که در دوران کودکی و نوجوانی مرا در مسیر بازیگری و کارگردانی مورد حمایت قرار داد. خوشبختانه همه فرزندان و نوه‌های بنده نیز در مسیر فیلم و فیلمسازی و هنر دستی بر آتش دارند و جوایز زیادی کسب کردند.

* چگونه وارد عرصه فیلم و فیلمسازی و بازیگری شدید؟

به خاطر دارم معلمی به اسم آقای مهدی شهداد داشتم که از بازیگران تئاتر اصفهان و از شاگردان مرحوم ارحام صدر بود و مشوقم در این زمینه شد. در آن دوران هر ماه نامه‌هایی به مدارس می‌آمد و از تک‌تک دانش‌آموزان این سوال پرسیده می‌شد که در آینده می‌خواهید چکاره شوید. اکثر دانش‌آموزان هر ماه یک شغل را می‌گفتند اما بنده هر بار همین یک پاسخ را می‌دادم که دوست دارم هنرپیشه شوم. این پاسخ قاطع بنده مورد توجه پرسشگران آموزش و پرورش در شهرکرد قرار گرفته بود لذا به مدرسه ما آمدند و مرا در دفتر خواستند و درباره علاقه‌ام به بازیگری و فیلم جویا شدند. همین امر باعث شد که با کمک آقای شهداد چند نمایش در مدرسه راه بیفتد و بنده به عنوان بازیگر نمونه معرفی شدم و جایزه دریافت کردم.

در دوران راهنمایی نیز در فوق‌برنامه مدرسه چند نمایش راه‌اندازی کردم و در جشن‌ها و برنامه‌ها این نمایش‌ها را روی صحنه می‌بردم، ضمن اینکه در هیئت سادات فرخشهر نیز تعزیه‌خوانی داشتم.

* شما به عنوان اولین فیلمساز بعد از انقلاب در استان چهارمحال و بختیاری شناخته می‌شوید، در این خصوص توضیح دهید.

بله، در سال ۱۳۶۰ در محله میرنصیر فرخشهر، قدیمی‌ترین محله استان چهارمحال و بختیاری، با چند نفر از دوستانم جمع شدیم و فیلم داستانی ۲۵ دقیقه‌ای با عنوان «حمل قاچاق» ساختیم که نویسنده و کارگردان و بازیگر و فیلمبردار این کار بودم. معمولاً برای کاهش هزینه‌ها، مجموعه نماهای مربوط به یک محل و موقعیت که در کل فیلمنامه پراکنده شده، براساس خط داستانی فیلمنامه در محل فیلمبرداری می‌شود اما در فیلم حمل قاچاق، با توجه به اینکه آموزش خاصی هم ندیده بودیم و اطلاع نداشتیم، فیلمبرداری‌ها را بر اساس خط داستان پیش رفتیم یعنی پیش می‌آمد که برای فیلمبرداری پلان‌ها در روستا چندین بار به آنجا رفتیم.

این فیلم اکشن با موضوع قاچاق مواد مخدر با عنوان اولین فیلم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ماندگار شد که بعد از آن، بنده وارد انجمن نوپای سینمای جوان استان با مدیریت استاد حسن جوانبخت شدم و تعلیمات مقدماتی و تکمیلی مربوط به هنر سینما و فیلمسازی را آموزش دیدم. در این انجمن، فیلم بنده به عنوان محتوای آموزشی در کلاس‌ها مورد نقد و بررسی قرار می‌گرفت و نقاط ضعف و قوت آن توسط اساتید برای هنرآموزان تشریح می‌شد.

* قدری در خصوص اولین تجربه‌های فیلمسازی و نخستین آثارتان در قامت کارگردانی بگویید.

اولین فیلمی که بعد از ورودم به انجمن سینمای جوان ساختم، «آزادی بازیافته» نام داشت که در جشنواره سینمای جوان استان جایزه بهترین تدوین را دریافت کرد. فیلم دوم بنده در سال ۱۳۶۸ با عنوان «دیدنم آرزوست» یک فیلم هشت میلیمتری بود که به عنوان منتخب استان در هشتمین جشنواره سینمای جوان کشور شرکت کرد و کاندید بهترین کارگردانی، بهترین فیلمبرداری و بهترین تدوین شد که برگ سیمین بهترین تدوین را گرفت.

* در خصوص آثارتان در حوزه بهداشت و درمان بگویید.

بنده به سبب اشتغالم در بخش سمعی بصری دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، چند اثر در این موضوعات ساختم که از جمله می‌توانم به فیلمی علمی اشاره کنم با موضوع یک بیماری که از سگ به انسان منتقل می‌شود، در طبیعت می‌چرخد و از انسان به احشام سرایت می‌کند. فیلم هشت میلیمتری «توکسوپلاسموز» نیز در نهمین جشنواره سینمای جوان مورد تقدیر داوران قرار گرفت و فیلم علمی پزشکی «پنومونی در کودکان» و فیلمی با موضوع فلج اطفال نیز که با هدف آموزشی تولید شد، در کلاس‌های درس دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور تدریس می‌شد.

* در چه فیلم‌هایی به عنوان بازیگر حضور داشتید؟

فیلم‌های بسیاری را بازیگری کردم، می‌توانم به اولین کار حرفه‌ای خودم اشاره کنم که بسیار درخشید و هنوز هم مورد توجه اهالی سینما قرار دارد یعنی تله فیلم «برف آفتاب» ساخته حسن جوانبخت که به سفارش صدا و سیمای مرکز استان ساخته شد. سریال «آئینه عشق» به کارگردانی محمدتقی رنجبر دیگر مجموعه‌ای بود که به عنوان بازیگر حضور داشتم. همچنین در سریال «مثل باران» به کارگردانی سیدمحسن موسویان نجف‌آبادی به عنوان بازیگر، دستیار کارگردان و طراح صحنه همکاری داشتم که به عنوان اولین سریال ۴۰ قسمتی تلویزیون ایران شناخته می‌شود.

سریال «بشارت منجی» ساخته نادر طالب‌زاده مجموعه دیگری است که به عنوان بازیگر حضور داشتم، این فیلم به زندگی‌نامه حضرت مسیح پرداخته و در سال ۱۳۸۹ روی آنتن شبکه یک رفت.

* کار در کدام حوزه اعم از کارگردانی، بازیگری، نویسندگی و … را بیشتر می‌پسندید؟

اول بگویم که بنده به علت دغدغه تأمین مالی، هیچ‌گاه برای دلم کار نکردم یعنی فرصتش دست نداده است و فیلم‌هایم را بیشتر برای تأمین مخارج زندگی ساختم. کار دلی از دیدگاه بنده یعنی اینکه فیلمساز بتواند به دل جامعه برود و مشکلات و دغدغه‌ها را احصا کند، نقاط ضعف و قوت را شناسایی کند، برای این مخاطبان فیلم بسازد و به نظرم کار اصلی این است که دلی باشد.

کارگردانی، بازیگری، نویسندگی و سایر بخش‌ها هر کدام جایگاه خودش را برایم دارد اما کارگردانی را از این لحاظ که صاحب کار است، بیشتر می‌پسندم اگرچه بازیگری را نیز بسیار دوست دارم که از آرزوهای کودکی من بود و از طریق بازیگری وارد سینما شدم.

بنده در زمینه افکت هم کار کردم و به یاد دارم در جشنواره سینمای جوان استان قریب به ۱۰ فیلم را افکت‌گذاری کرده بودم که صداهای مختلف فیلم‌ها را با دست و وسایلی که در اختیار داشتم تولید می‌کردم. این کار را در استودیوی ارشاد با چند تکه چوب و شیشه، پارچه و ابزارهای از این دست انجام می‌دادم. در همین‌جا یاد و خاطره استاد صفری و استاد جهانبخش زمانی را که مسئول استودیوی فرهنگ و ارشاد استان بودند، گرامی می‌داریم.

* در خصوص مشکلات کارتان بگویید.

در این خصوص فقط به یک نکته اشاره می‌کنم که سازوکار بیمه هنرمندان با پیشنهاد بنده در دهه هشتاد در دوره وزارت آقای مهاجرانی با پیگیری و تلاش و حمایت مرحوم استاد انتظامی تشکیل شد که تا آن زمان هنرمندان از بیمه برخوردار نبودند. در آن زمان بنده به عنوان نماینده انجمن نمایشی استان چهارمحال و بختیاری در همایش این انجمن‌ها شرکت داشتم که نمایندگان استان‌ها هر کدام به مشکلی از مشکلات صنفی اعم از نبود امکانات و اعتبارات، زیرساخت‌ها، آموزش و … اشاره داشتند.

بنده اما به نکته‌ای اشاره کردم که در هیچ جا مطرح نشده بود و در آنجا گفتم که هنرمندان استان ما هیچ خواسته‌ای ندارند. سالن به هم ریخت و همهمه شد و بعد ادامه دادم که ما بیمه می‌خواهیم، زیرا هنرمندان بیمه ندارند. در همان‌جا در حضور اساتید نام‌آوری چون استاد انتظامی و استاد نصیریان شروع به روایت نمایشی یک خاطره از تئاتر استان کردم که یکی از بازیگران از بلندی در صحنه نمایش به پایین پرتاب شد و آسیب دید و برای درمان مشکل مالی داشت. این روایت‌گری طنزگونه باعث خنده حضار شد و در پایان جلسه مورد تشویق و تفقد استاد انتظامی هم قرار گرفتم که سخن‌هایم را تأیید کرد و گفت که مسئله بیمه را در دوران قبل انقلاب هم پیگیری کردم اما به نتیجه نرسیدم و بسیاری از هنرمندان در دوران کهولت و پیری بدون هیچ حمایتی روزگار را با سختی طی می‌کنند.

همین سخنان استاد انتظامی تیر خلاصی بر این موضوع و پیگیری روند بیمه هنرمندان شد که خوشبختانه به سرانجام رسید و این جلسه و مطالبه‌گری را برگ افتخاری برای هنر و هنرمندان استان می‌دانم.

نکته‌ای که باید اضافه کنم بی‌توجهی به مسکن هنرمندان است چرا که این قشر زحمتکش و فعال جامعه باوجود تمام خدماتی که دارند از حداقل امکانات زندگی بی‌بهره هستند و جا دارد همان‌طور که همه اتحادیه‌های صنفی برای جامعه هدف خودشان این قبیل مشکلات را پیگیری می‌کنند، فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز پیگیر مسکن هنرمندان زحمتکش باشد.

* وضعیت سینمای استان چهارمحال و بختیاری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اوج شکوفایی سینمای استان مربوط به دهه ۶۰ است که باوجود نبود امکانات، انجمن سینمای جوان استان توانست جوایز و افتخارات زیادی را کسب کند و در کشور مطرح شود که فیلم‌هایی مانند «روح بختیاری» ساخته سیدجلیل حسینی، «در انتظار فردا» ساخته حسن جوانبخت و «دیدنم آرزوست» ساخته بنده در سطح ملی دیده شدند.

سینمای استان فیلمسازان خوبی را پرورش داده که در سطح ملی و بین‌المللی درخشیدند و نام‌آور شدند اما مشکل اصلی سینماگران استان، نبود کار است لذا بسیاری از هنرمندان استان ناچارند کار حرفه‌ای خود را در تهران دنبال کنند چرا که عرصه کار برایشان مهیاست. نه فقط در عرصه فیلمسازی بلکه سایر هنرها نیز این وضعیت را شاهدیم که هنرمندان در استان نمی‌مانند و مجبورند برای کار به تهران بروند.

اینجا نه فقط کار بلکه حمایتی هم وجود ندارد و فیلمسازی که صاحب ایده و نظر فاخر در این عرصه باشد، ناچار است به جایی برود که هنرش را ببینند و برایش ارزش قائل باشند نه آنکه آسیب ببیند. ادارات باید به این درجه از آگاهی برسند که سفارشات را به اهلش بسپارند. هر کسی که دوربین دست گرفت را نباید فیلمساز بدانیم و در این حوزه باید نگاه شایسته‌سالارانه حاکم باشد.

بهترین فیلمسازان با بهترین ایده‌ها را در استان سراغ دارم که از بیکاری رنج می‌برند لذا از مسئولان خاصه اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی که خوشبختانه مدیرکل با تحصیلات و نگاه هنری در رأس آن قرار گرفته است، انتظار می‌رود برای دستیابی به راهکارهای حمایت از هنرمندان استان چاره‌اندیشی کنند. برگزاری دوره‌ای این یا آن جشنواره که البته فرآیند و سختگیری‌ها و مشقات خاص خودش را دارد، کافی نیست و زندگی هنرمند را اداره نمی‌کند.

* از دیدگاه شما، استان در عرصه سینما چه ظرفیت‌هایی دارد؟

استان چهارمحال و بختیاری را باید مهد پرورش فیلمسازان و بازیگران سینما و تلویزیون و تئاتر بدانیم که چون در اینجا کار نیست به تهران مهاجرت کردند. مسئولان در سطح کلان باید تدبیری بیندیشند که هنرمندان بومی عرصه کار را در استان خودشان داشته باشند چرا که موضوعات بومی و بکر سینمایی در شهرستان‌ها نهفته است که باید مورد توجه قرار گیرد. انبوهی از سوژه‌های ناب در استان وجود دارد که اگر اعتبارات باشد می‌توان ظرفیت‌های ناب استان را با ساختن فیلم و سریال و سایر قالب‌های هنری به مردم کشور و بلکه دنیا معرفی کرد. متأسفانه زیرساخت‌ها در استان فراهم نیست و باید توسط کارشناسان و متولیان امر بررسی شود.