کاهش پهنه‌های آبی و مرتعی و افزایش اراضی کشاورزی و مسکونی

صالح یوسفی در گفتگو با پیام رسان روز، اظهار کرد: تحقیقات یک استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری و همچنین تحلیل تصاویر ماهواره‌ای نشان داد که مساحت پهنه‌های آبی و مرتعی در هر دو تالاب چغاخور و گندمان روند کاهشی داشته است.

وی افزود: در این پژوهش، تغییرات زمانی و مکانی کاربری اراضی تالاب‌های چغاخور و گندمان در استان چهارمحال و بختیاری طی دوره ۲۷ ساله (۱۹۹۵–۲۰۲۲) با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست (سنجنده‌های TM، ETM+ و OLI) و تکنیک‌های هوش مصنوعی مورد تحلیل قرار گرفت.

محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری هدف اصلی این تحقیق را، پایش تغییرات اکوسیستم تالاب‌ها و پیش‌بینی روند آینده آنها با بهره‌گیری از مدل‌های پیشرفته مانند زنجیره مارکوف و ماشین بردار پشتیبان (SVM) دانست.

یوسفی نتیجه این پژوهش را کاهش پهنه‌های آبی و مرتعی، افزایش اراضی کشاورزی و مسکونی، عنوان کرد و گفت: تحلیل تصاویر ماهواره‌ای نشان داد که مساحت پهنه‌های آبی و مرتعی در هر دو تالاب روند کاهشی داشته است، به‌ویژه، تالاب چغاخور با کاهش چشمگیر پهنه آبی مواجه شده که علت اصلی آن خشکسالی‌های مکرر و برداشت بی‌رویه آب برای کشاورزی است.

وی خاطرنشان کرد: گسترش فعالیت‌های انسانی مانند کشاورزی و ساخت و ساز، منجر به افزایش مساحت اراضی کشاورزی و مناطق مسکونی در حریم تالاب‌ها شده است و این تغییرات، فشار مضاعفی بر اکوسیستم‌های تالابی وارد کرده و تعادل طبیعی آنها را برهم زده است.

محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری وضعیت دو منطقه اشاره شده را با پیش‌بینی تغییرات آینده با مدل مارکوف اینگونه بیان کرد که بر اساس شبیه‌سازی انجام شده، تا سال ۲۰۵۰ تالاب گندمان کاهش ۵۶ هکتاری پهنه آبی و افزایش ۳۰ هکتاری اراضی کشاورزی پیش‌بینی می‌شود.

یوسفی اضافه کرد: برای تالاب چغاخور کاهش ۸۱ هکتاری پهنه آبی و افزایش ۱۲۸ هکتاری اراضی کشاورزی انتظار می‌رود.

وی تحلیل شاخص‌های پوشش گیاهی (NDVI و SAVI) را نشان‌دهنده کاهش سلامت پوشش گیاهی در دهه‌های گذشته بوده دانست و گفت: اما از سال ۲۰۰۸ به بعد، روند بهبود نسبی مشاهده می‌شود که احتمالاً ناشی از اقدامات حفاظتی اخیر است.

محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری نتایج این تحقیق را بیانگر تأثیر قابل توجه فعالیت‌های انسانی و تغییرات اقلیمی بر تخریب تالاب‌های چغاخور و گندمان عنوان کرد و برای جلوگیری از بحران‌های زیست‌محیطی آتی، پیشنهادات زیر را ارائه نمود.

یوسفی حفاظت فوری از حریم تالاب‌ها با محدودیت‌های قانونی بر کشاورزی و ساخت‌وساز، مدیریت پایدار منابع آب با جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز و پایش مستمر تغییرات با استفاده از فناوری سنجش از دور و هوش مصنوعی را ازجمله این پیشنهادات عنوان کرد.

وی تاکید کرد: این پژوهش نشان می‌دهد که تالاب‌های چغاخور و گندمان در صورت عدم اتخاذ اقدامات فوری، با تهدیدات جدی مواجه خواهند شد، امید است یافته‌های این مطالعه به سیاست‌گذاران و مدیران محیط زیست در تصمیم‌گیری‌های آتی کمک کند.