سایه کمبود زیرساخت فرهنگی بر فراغت شهروندان

پیام رسان روز-گروه استان‌ها؛ اوقات فراغت، اگرچه در نگاه اول مفهومی ساده و روزمره به نظر می‌رسد، اما در بستر اجتماعی، فرهنگی و روان‌شناختی یک جامعه، مفهومی پیچیده و چندلایه دارد. استان چهارمحال و بختیاری به عنوان یکی از مناطق زیبا، بکر و فرهنگی کشور ایران، دارای ویژگی‌هایی‌ست که نقش مؤثری در شکل‌گیری و کیفیت گذران اوقات فراغت مردم ایفا می‌کند. طبیعت منحصربه‌فرد، وجود رودخانه‌های پرآب، کوه‌های بلند، آبشارهای طبیعی، اقلیم چهارفصل و مردمی با روحیه همدلی و تعاون، بستری ایجاد کرده که امکان تجربه‌ای متفاوت از فراغت را فراهم می‌سازد.

در سال‌های اخیر، با رشد سریع فناوری، افزایش مهاجرت از روستا به شهر و تغییر الگوهای مصرف رسانه‌ای، شیوه‌های گذراندن وقت آزاد نیز دستخوش دگرگونی شده‌اند. بسیاری از افراد، به‌ویژه جوانان و نوجوانان، وقت فراغت خود را با گوشی هوشمند، شبکه‌های اجتماعی یا سرگرمی‌های دیجیتالی سپری می‌کنند؛ در حالی‌که ظرفیت‌های محلی، سنت‌های بومی و امکانات طبیعی استان می‌توانند جایگزینی سالم، انسانی و فرهنگی برای این روند باشند.

از سوی دیگر، وقت فراغت تنها به معنای استراحت یا سرگرمی نیست؛ بلکه فضایی‌ست برای بازسازی انرژی، رشد فردی، مشارکت اجتماعی و تقویت هویت فرهنگی. بررسی نحوه گذراندن این اوقات، به ما بینشی روشن درباره سبک زندگی مردم، الگوی تعاملات اجتماعی، میزان رضایت از امکانات شهری و حتی سلامت روانی افراد می‌دهد. در استان چهارمحال و بختیاری، به‌خصوص با وجود ترکیب جغرافیای روستایی و شهری، این تنوع بسیار بیشتر دیده می‌شود.

اوقات فراغت یعنی جایی برای نفس کشیدن

زهرا ملکی نوجوانی از بروجن که ارتباطش با طبیعت بخش مهمی از زندگی روزمره‌اش را تشکیل می‌دهد در گفتگو با پیام رسان روز، اظهار کرد: به نظر من اوقات فراغت یعنی جایی برای نفس کشیدن؛ برای دور شدن از دغدغه‌های مدرسه، درس و فضای مجازی. دوستانم و من همیشه تعطیلی‌ها را به کوه و دشت اختصاص می‌دهیم. کنار چشمه‌ها می‌نشینیم، با هم شعر می‌خوانیم یا نقاشی می‌کشیم. این طبیعت واقعاً به آدم آرامش می‌دهد.

وی تصریح کرد: استفاده از فضای طبیعی اطراف نباید به نسل‌های آینده منتقل نشود. گاهی می‌ترسم که موبایل و شبکه‌های اجتماعی جای کوه و رودخانه را بگیرد. ما باید بیشتر از طبیعت محافظت کنیم؛ چون تفریح در دل طبیعت فقط سرگرمی نیست، بلکه یک سبک زندگی‌ست.

کتاب محور اوقات فراغت من است

سمانه فرهادی بانوی فرهنگی که کتاب را محور اوقات فراغت می‌داند از آن دسته افرادی‌ست که تلاش کرده با محوریت فرهنگ و ادبیات، تجربه‌ای متفاوت از وقت آزاد برای خود و جامعه‌اش رقم بزند. او در کتابخانه عمومی شهرکرد مشغول برگزاری نشست‌های ادبی و جلسات کتابخوانی است.

وی در گفتگو با پیام رسان روز، اظهار کرد: من اعتقاد دارم که ذهن انسان با کتاب پرورش می‌یابد. نوجوانانی که کتاب می‌خوانند، در آینده شهروندانی مسئول‌تر می‌شوند. اوقات فراغت نباید به بطالت بگذرد؛ بلکه باید فرصتی باشد برای تربیت روح و اندیشه.

فرهادی به کمبود امکانات فرهنگی نیز اشاره کرد و گفت: ما نیاز داریم کتابخانه‌ها توسعه پیدا کنند؛ سالن‌های ادبی، نمایش‌نامه‌خوانی، ورک‌شاپ‌های هنری و سینمایی برای خانواده‌ها برپا شود. وقتی خانواده‌ها به فضای فرهنگی دسترسی داشته باشند، خودبه‌خود زندگی‌شان هم غنی‌تر می‌شود.

نشاط از دل زندگی روزمره درمی‌آید

کشاورز روستایی که بازی را همچون کار جدی می‌گیرد در گفتگو با پیام رسان روز، گفت: برای ما تفریح یعنی دورهمی با خانواده، بازی‌های سنتی و ساز زدن شبانه. بچه‌های روستا هنوز هفت‌سنگ، طناب‌بازی و گرگم‌به‌هوا بلدند؛ چیزی که در شهرها کم‌کم فراموش می‌شود.

وی تصریح کرد: نیاز نیست تفریح حتماً هزینه‌بردار یا مدرن باشد: همین که آدم دلش خوش باشد، کنار اقوام و دوستان باشد، خودش تفریح واقعی‌ست. موسیقی سنتی، قصه‌های مادربزرگ، و بازی‌های بومی، همه باعث می‌شود روح آدم تازه شود.

به گزارش پیام رسان روز، با وجود برخی چالش‌ها از جمله کمبود مراکز تفریحی تخصصی، ضعف زیرساخت‌های فرهنگی و تغییرات الگوی زیست شهری، استان چهارمحال و بختیاری همچنان ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای توسعه نشاط اجتماعی دارد. تنوع فرهنگی، تعامل میان اقوام، دسترسی به منابع طبیعی و روحیه همبستگی، این استان را به یکی از نواحی مستعد برای احیای مفهوم واقعی اوقات فراغت تبدیل کرده است.

لزوم ورود نهادهای فرهنگی، شهرداری‌ها، وزارت ورزش و جوانان و حتی نهادهای مردمی به این عرصه بیش از گذشته احساس می‌شود. اگر برنامه‌ریزی مناسبی صورت گیرد، می‌توان از اوقات فراغت نه‌فقط به عنوان لحظاتی برای استراحت، بلکه به عنوان پلتفرمی برای آموزش، مشارکت اجتماعی و توسعه پایدار استفاده کرد.

اوقات فراغت در چهارمحال و بختیاری، آینه‌ای‌ست از فرهنگ، طبیعت و انسان. آینده آن در گرو توجه به جزئیات زندگی مردم، احترام به میراث فرهنگی و ایجاد فرصت‌های نو برای همگان است.