استعداد نخبگان پشت دیوار سهمیه می خشکد

هرچند برخلافِ آنچه اغلب می‌پندارند، سهمیه‌های آموزشی و استخدامی تنها به جامعه ایثارگری یا خانواده معززِ شهدا محدود نمی‌شود بلکه سایر اقشار همچون اعضای هیئت علمی و حتی کارکنانِ برخی نهادها نیز بعضاً از تسهیلاتی بهره‌مندند که نه فقط برای خودشان، بلکه برای فرزندانشان هم امتداد می‌یابد اما به‌هر روی این وضع، «عدالت اجتماعی» را به چالش می‌کشد. 

عدالت ایجاب می‌کند که در حوزه‌های علمی و شغلی، معیارِ «جذب نخبگانی» جایگزینِ سهمیه‌ها شود؛ نخبگی، آن‌هم در عمل -و نه صرفاً مصاحبه‌های سلیقه‌ای مبتنی بر کلیشه‌های تئوری- باید مبنای ورود به دانشگاه و دستگاه‌های دولتی قرار گیرد. 

درعینِ‌حال، تفکیک ضروری است. تسهیلاتِ رفاهی مانند مسکن، درمان و خودروی متعارف باید همچنان برای ایثارگران و خانواده‌های معزز شهدا باقی بماند چراکه آنان خالصانه جانِ خود را برای ایران و مردمان این سرزمین گذاشته‌اند لذا سزاوارِ بیشترین حمایت‌های معیشتی‌اند. 

همچنین سهمیه مقطعی (و نه مستمر) در آستانه کنکور و مواقع بحرانی همچون زلزله، سیل و جنگ برای مدیریت زمان و کنترل استرس دانش‌آموزان می‌تواند به عدالت نزدیک‌تر باشد. 

اما حوزه‌هایی چون کنکور و استخدام، اگر بر پایه‌ی امتیازاتِ ناعادلانه باقی بماند، می‌تواند به‌مثابهِ چرخه‌ای مخاطره‌آمیز با آینده کشور بازی کند؛ چه‌بسا پزشکی که با سطح علمیِ نازل و تنها با تکیه بر سهمیه به مقامِ جراح برسد، روزی سلامت جامعه را به خطر بیندازد، یا کارمندی که بدونِ شایستگی خدمت سربازی را امریه کرده و بعد وارد بدنه‌ی اداری شده، جای خدمت، بر ناکارآمدی دامن بزند. 

این رویه مدتهاست انگیزه‌ی اقشارِ زحمتکشِ جامعه به‌ویژه نخبگان را به یغما برده و آنان را به انزوا کشانده؛ نخبگانی که می‌بینند سال‌ها تلاش و استعدادشان پشت دیوارِ سهمیه‌ها و پیشرفت‌های آسانسوریِ خواص بی‌فایده مانده، به‌تدریج از مسیرِ تلاش دست می‌کشند و به تبعِ آن موتورِ پیشرفت کشور نیز خاموش خواهد شد. 

جامعه‌ی امروز بیش‌از هر زمانِ دیگری انتظار دارد مجلس و دولت با تکیه بر انسجامِ ملّی، وفاق و البته شجاعت، مطالبه‌ی تعدیلِ سهمیه‌ها را به سرانجام برسانند؛ جذب نخبگانی، نه در شعار، بلکه در عمل، تنها راهِ برون‌رفت ازاین دورِ باطل است.